Europa

Hoe werkt Europese vakbondssamenwerking?

De belangen van werkenden behartigen is hard nodig, want de Nederlandse samenleving wordt steeds meer door Europese en internationale invloeden bepaald. In Europa knokt de FNV ervoor om daar zeggenschap voor werkenden in te hebben. Binnen de EU kunnen bedrijven uit de ene lidstaat zich (ook) in een andere lidstaat vestigen, kunnen bedrijven over de grenzen heen diensten verrichten en is het een recht voor werknemers om in een ander land te gaan werken.

Bedrijfseconomische beslissingen over de grens 

In Nederland merken werknemers de steeds verdergaande globalisering doordat het bedrijf waar ze werken bijvoorbeeld wordt overgenomen door een buitenlandse onderneming, een investeringsmaatschappij of –fonds. Of een deel van de productie verplaatst naar het buitenland. Strategische bedrijfseconomische beslissingen worden dan ver over de grens genomen.

Als een bedrijfsstrategie in het buitenland wordt bepaald, is het moeilijker als nationale vakbond om onze invloed uit te oefenen, maar dragen we soms wel de gevolgen. Als een bedrijf in meerdere EU-landen vestigingen heeft of activiteiten ontplooit, kunnen de verschillende nationale vakbonden tegen elkaar worden uitgespeeld, als we onszelf niet in een krachtig EU-vakbondsnetwerk zouden verenigen.

Voorbeeld: Unilever

Unilever produceert margarine in Nederland, in Polen en in het Oosten van Duitsland. Loonkosten zijn ongeveer de helft van de budgetten die de fabrieken krijgen om hun producten te maken. De loonkosten voor de productie in Nederland zijn ongeveer net zo hoog als het totale budget in Katowice, Polen. Als de Unilever-medewerkers in Rotterdam voor niks komen werken, zijn ze net zo duur als de zusterfabriek in Polen. Als ze voor half geld komen werken zijn ze net zo duur als in het Oosten van Duitsland. Werknemers worden met deze cijfers onder druk gezet in te leveren op arbeidsvoorwaarden en werkgelegenheid.

Concurrentie op de Europese interne markt

Bedrijven trekken zich steeds minder aan van landsgrenzen, maar maken in plaats daarvan gebruik van de concurrentie op de Europese interne markt. Die concurrentie vindt te vaak plaats op laagste kosten. Lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden zijn te vaak het verdienmodel van bedrijven in de interne markt. Dat moet anders: er moet een bodem voor de bescherming van werkenden in de interne markt komen! Dat lukt alleen als vakbonden zich over de grens organiseren om tegenmacht te ontwikkelen.

Hoe zijn we samen sterk in Europa?

Vergroting van vakbondsmacht in Europa is dringend nodig. Voor de FNV begint dit bij onszelf, in Nederland. Want Europees vakbondswerk is gewoon vakbondswerk. Van leden, kaderleden, vakbondsbestuurders en beleidsadviseurs. Want de arbeidsmarkt is niet meer alleen nationaal, dus de belangen van onze leden evenmin.

Daarom zet FNV zich in om de relaties met onze zustervakbonden te versterken met als doel een krachtig Europees vakbondsnetwerk uit te bouwen. Alleen als we elkaar kunnen vinden, ook over de grens, kunnen we gezamenlijk een vuist maken en een krachtig tegengeluid voor het internationale bedrijfsleven geven.

Voorbeeld: Europese sociale dialoog

In Europa onderhandelen sociale partners ook, in het kader van de Europese sociale dialoog: Zo zijn we met ETUC in de eerste helft van 2023 aan het onderhandelen met de Europese werkgeverskoepels over een overeenkomst voor tele-thuiswerk en het recht op onbereikbaarheid. Als we uit die onderhandeling komen zet de Europese Commissie de uitkomst in principe om in bindende wetgeving voor alle lidstaten.

Ook Europees verenigd in jouw sector

Alle FNV sectoren en aangesloten bonden maken deel uit van een Europese beroepsfederatie (ETUF). Deze ETUFs zijn zelf ook weer lid van het ETUC.

Op die manier kunnen onze FNV sectoren en aangesloten bonden hun collega’s uit de andere lidstaten leren kennen, wisselen we kennis en informatie uit en beïnvloeden we samen Europese sectorspecifieke wetsvoorstellen. Ook op sectoraal niveau zijn er verschillende Europese sectorale sociale dialoogcommissies waar FNV’ers aan deelnemen. Denk bijvoorbeeld aan de sociale dialoogcommissie in de bouw voor uitzendwerk of voor centrale overheden. Werkgevers en werknemers kunnen ook op sectorniveau afspraken maken in het kader van de EU-sectorale sociale dialoog, die in de nationale cao ten uitvoer gelegd worden of omgezet kunnen worden in EU-wetgeving.

Vakbondsinzet voor Europese wetgeving: rechten van werknemers versterken

Europese wet- en regelgeving is op tal van gebieden (mede)bepalend voor wat er in Nederland gebeurt. Dit zijn enkele gebieden waarvan veel besluitvormingen in Brussel plaatsvinden:

Als er EU-wetgeving is vastgesteld, moet Nederland zich daaraan houden. Daarom maakt FNV zich hard voor beïnvloeding van EU sociaaleconomische wetgeving, net zoals we dat ook in Den Haag doen.

Wetgevingstrajecten op de agenda

Tot aan de nieuwe Europese verkiezingen in 2024 staan er nog verschillende wetgevingstrajecten op de agenda. Zo wordt er werk gemaakt van een EU-aanpak van schijnzelfstandigheid in platformwerk. De normen voor bescherming tegen asbest op de werkplek worden aangescherpt en er is bijvoorbeeld een aanpassing van de richtlijn op de Europese ondernemingsraad (EOR) in de maak.

Naast deze cross-sectorale EU initiatieven, staat er ook een aantal initiatieven op de EU agenda met specifieke gevolgen voor sectoren, met name in het kader van de EU Green Deal en het Fit for 55 pakket. Hier is natuurlijk de sector eerst aan zet, desgewenst staat Team EU de sectorbestuurders actief bij. We helpen graag mee met het verwezenlijken van onze vakbondsinzet in Brussel.